Gwenu dan Fysiau

Pan yn chwilio am gyfarwyddiadau, dwi unai'n defnyddio multimap neu Google maps, mae'r ddau yn wych. Sylwais heddiw bod multimap rwan yn danogs erthyglau Wikipedia. Dwi'n gweld hwn yn ddefnyddiol iawn pan yn paratoi i ymweld â rhywle newydd. Mae'r llun isod yn dangos canol Caerdydd sydd ag ambell i erthygl, ond sbiwch ar hwn o ganol Llundain.

Dwi wrth fy modd gyda Wicipedia a Wikipedia. Yn ddiweddar dwi di bod yn treulio mwy o amser ar y ddau yn hytrach nag ar flogio. Byddai grêt petai mwy yn cyfrannu at yr Cymraeg, ac dwi am bostio rhyw fath o 'quick guide' i'r peth yn fuan. Wrth sgwennu, mae 13,623 o erthyglau ar y fersiwn Gymraeg, gobeithio wir na gymerith lawer i gyrraedd y garreg filltir o 15,000 erthygl.

Mae yna dipyn o wahaniaeth rhwng y Wiki Cymraeg a'r Saesneg a nid dim ond mewn niferoedd yr erthyglau a chyfranwyr. Dau beth mae'nt yn weddol llym arno ar y Wikipedia Saesneg yw:

• Notability: "A topic is presumed to be notable if it has received significant coverage in reliable sources that are independent of the subject."
• Verifiability: "The threshold for inclusion in Wikipedia is verifiability, not truth. "Verifiable" in this context means that readers should be able to check that material added to Wikipedia has already been published by a reliable source."

Mae'r ddau uchod yn bwysig wrth gwrs os yw am fod yn wyddoniadur gwerth ei halen. Sdim pwynt cael erthyglau arno am unrhyw 'Tom, Dick neu Sanddef' (ahem!), ac hefyd er mwyn i ddarllenwr fod yn siwr bod beth mae nhw'n ddarllen yn wir, mae'n ddefnyddiol bod a ffynhonell ddibyniadwy ac yn ddelfrydol dolen atynt. Gall hyn fod yn broblem ar gyfer erthyglau yn ymwneud â phethau mewn iaith lleafrifol.

1. Hyd yn oed os yw rhywbeth yn boblogaidd ymysg Cymry Siaradwyr Cymraeg, fel nofel neu albwn e.e., byddai wedyn ond yn golygu gwerthiant o rhyw 1,000 copi mae'n siwr.
2. Mae'n anghyffredin iawn i'r wasg iaith Saesneg ysgrifennu am bethau Cymraeg
3. Mae'r wasg Gymraeg yn fychan ofnadwy a phrin iawn yw ei bresenoldeb ar y wê - byddai'n handi gallu chwilio gwefan Golwg am hen erthyglau.

Yn ddiweddar ychwanegwyd erthygl am maes-e at y Wikipedia, ac yn syth fe gwestiynwyd Notbility y pwnc, a rhoddwyd tag 'speedy-deletion' arno. Yn ffodus fe ehangwyd ar yr erthygl ac efallai petai'r erthygl wedi ei hysgifennu'n wahanol yn y lle cyntaf ni fyddai wedi bod cymaint o broblem. Ond i ddweud y gwir roedd yn anodd dros ben dod o hyd i unrhyw ffynhonellau 'awdurdodedig' am y wefan.
Dwi'n cofio'r un peth yn digwydd pan osodwyd erthygl am y band Anweledig pan holodd rhywun oes oedd y band yma'n nodedig a'i peidio. Bu hefyd trafodaeth am ddilysrwydd erthygl am Scottish Gaelic Punk.

I mi mae hyn yn dangos bod eisiau i siaradwyr Cymraeg gyfrannu at wefannau fel Wikipedia er mwyn i'n diwylliant gael ei adlewyrchu a'i gynrychioli, ac hefyd mae'n codi cwestiwn a oes peryg i erthyglau ar y Wikipedia Saesneg fod yn Eingl-sentrig.

Mae'n debyg bod gan y mwyafrif o gyfrannwr at Wikipedia a Wicipedia rhyw fath o agenda neu reswm dros ychwnaegu erthyglau, yna aml iawn eisiau rhannu gyda'r byd gwybodaeth am bynciau sydd o ddiddordeb iddyn nhw - yn sicr dyna pam ymunais i. A gyda unrhyw wefan o'r fath ble mae'r defnyddwyr yn darparu'r cynnwys, mae'n mynd i fod yn anodd bod yn ddi-safbwynt weithiau. Be sy'n dda am Wikipedia yw eich bod yn gallu gweld yr holl newidiadau a wneir i pob erthygl, a hyd yn oed cymharu newidiadau.

Darllenais sylw ar flog Vaughan Roderick am anturiaethau un cyfranwr o'r enw normalmouth sydd wedi bod

yn addasu erthygl Plaid Cymru, er mwyn sicrhau bod y geiriau 'fascist' ac 'anti-semitic' yn ymddangos yn yr erthygl.

Mae hefyd wedi dileu unrhyw gyfeiriadau at 'sosialaeth' a 'pasiffistiaeth' o'r erthygl. Mae llawer iawn o ddefnyddwyr eraill wedi anghytuno a'i newidiadau ar dudalen sgwrs yr erthygl (yma, yma, yma, yma ac yma)!, ond wedi ambell aileiriad mae normalmouth yn benderfynol o adael y frawddeg canlynol mewn yn yr adran am hanes y blaid:

While Plaid Cymru did not espouse fascist or anti-semitic policies, the alleged sympathetic views of its leading members (including President Saunders Lewis) towards Europe's totalitarian regimes compromised its early appeal further.

Roedd sawl gwleidydd o bob lliw gwleidyddol gyda agwedd digon rhyfedd tuag at Hitler cyn y rhyfel, ac hefyd, damcanaieth yn unig yw mai oherwydd bod pobl yn gweld Saunders Lewis (ar arweinyddion amlwg eraill?) fel rhywun gwrth semitaidd y bu i Blaid Cymru beidio gwneud yn well yn yr etholiadau. Dwi wrthi'n darllen Gwynfor: Rhag Pob Brad, ac ynddo mae sôn am wrthwynebwyr Saunders Lewis yn gwneud yn fawr o'r ffaith ei fod yn Babydd er mwyn dychryn pleidleiswyr yn ystod un etholiad penodol - efallai ar y pryd roedd bod yn Babydd yn beth mwy dychrynllyd na bo yn Ffasgydd! Mae sawl rheswm arall y gellir eu rhoi mae'n siwr, personoliaeth yr ymgeiswyr, diffyg arian i ymgyrchu, amharodrwydd y cyfryngau i roi cyhoeddurwydd teg.......

Nid yw defnydd fel hyn o'r wê gan rhai aelodau (a staff?) o'r Blaid Lafur yn beth newydd, dylent ddysgu erbyn hyn pa mor wirion, plentynaidd a desperate mae nhw'n gwneud i'w plaid ymddangos.

Er mwyn eich difyrwch, dyma gymharu newidiadau gan ddefnyddiwr di-enw yn defnyddio'r cyfeiriad IP 81.109.150.197:
-Moliant i Leighton Andrews
-Lladd ar David Jones (AS Gorllewin Clwyd)
-a tydi o ddim yn o'r hoff o'r Welsh Language chwaith!

Most people in Wales, except for the language facists think Welsh is an irrelevent and devisive language that should be abolished.

Uffern o foi clyfar, pwy bynnag ydi o. Ond yn y pen draw mae'r holl beth yn ddibwynt gan bod rhywun yn mynd i ddod heibio a'i dacluso, gan geisio danogos NPOV. Fel ddigwyddodd i erthygl yr AS hoffus Chris Bryant. Roedd gorffen gyda "Contact: 01443 687697" ychydig bach o giveaway!